|
Lược sử Giáo xứ Thọ Ninh
Nằm cạnh con sông La trữ tình và thơ mộng, Thọ Ninh hiện nay gồm các họ đạo: trị sở, Yên Phú, Yên Lĩnh, Yên Thượng. Với bề dày lịch sử trên 300 năm đón nhận Tin Mừng, Thọ Ninh là một trong những giáo xứ cổ kính nhất nhì Giáo phận, từng được chọn là nơi đặt trụ sở của các vị Giám mục phó của Giáo phận Tây Đàng Ngoài. Trong cung thánh nhà thờ Thọ Ninh còn lưu giữ hài cốt của hai vị Giám mục phó La Mothe Hậu I và Guérard Đoan.Mảnh đất Thọ Ninh bên cạnh dòng La Giang thơ mộng trữ tình là vùng “địa linh nhân kiệt”. Khí thiêng đã hun đúc nên những người con ưu tú của Giáo phận Vinh. Đây là nơi “chôn rau cắt rốn” của cha G.B Trần Thanh Ngoạn, F.X Võ Thanh Tâm, các linh mục dòng họ Vương Đình: Lm. Giuse Vương Đình Ái, Phi Khanh Vương Đình Khởi OFM, Antôn Vương Đình Tài CSsR, Duy Ân Vương Đình Lâm OC, Bảo Tịnh Vương Đình Bích; dòng họ Đậu với các linh mục: Phêrô Đậu Quang Lĩnh, Antôn Đậu Quang Hải, Phaolô Đậu Tiến Sỹ, Anton Đậu Quang Luật, Giuse Đậu Thanh Minh, chị Tổng phụ trách hội dòng MTG Vinh Anna Đậu Thị Nhung... Hiện nay có khoảng trên dưới 75 linh mục đang phục vụ trong, ngoài nước có nguồn gốc Thọ Ninh.
Lịch sử Giáo xứ Thọ Ninh
Lịch sử Giáo Hội thành lập hai Giáo phận tông tòa Đàng Trong và Đàng Ngoài với hơn 350 năm thiết lập. Giáo Xứ Thọ Ninh cũng được vinh dự đón nhận Phúc Âm từ thời gian đó.
Hạt giống Lời Chúa do Cha Đắc Lộ (Alexanare Rhoder) và các thừa sai Dòng Tên gieo vãi từ miền bắc biển Cửa Lò, Cửa Hội (1629) đã sinh hoa kết quả và lan tràn nhanh chóng, chủ yếu đi ngược lên các dòng sông Xứ Nghệ.
Một sử liệu (1676) đã ghi tên Giáo Điểm Kẻ Thượng trong phủ Đức Quang, trấn Nghệ An, bấy giờ chưa tách tỉnh Hà Tĩnh. Từ Kẻ Thượng thuộc thôn Trường Xuân, giáo điểm lạn rộng xuống Thọ Kỳ, có hai thôn đều thuộc xã An Việt Thượng, tổng An Việt, huyện La Sơn, phủ Đức Quang. Trong đó Thọ Kỳ gồm bốn nhóm : Thọ Tường, Thọ Ninh, Yên Phú, Yên Mỹ. Người công giáo tập trung chủ yếu tại Thọ Ninh, Yên Phú và rải rác tại Kẻ Thượng, Vân Hội thuộc Trường Xuân. Đơn vị Giáo xứ Thọ Kỳ bao gồm phía hữu ngạn Sông La từ họ Nghĩa Yên tới họ Tra cho đến năm 1943.
Từ năm 1796 – 1842 Thọ Kỳ là Tòa Giám mục phó Tây Đàng Ngoài từ Hà Nội vào tới Sông Danh.
Bốn Đức Giám mục phó đã sống tại Thọ Kỳ :
Đức Cha La Mothe Hậu (1796 – 1823) phong chức cho cha Phê rô Lê Tùy tại Thọ Kỳ, vị linh mục này chết vì đạo ngày 11/10/1833 tại Quán Bàu – Nghệ An.
Đức Cha Guerard Đoan (1816 – 1823) phong chức cho cha Phê rô Hoàng Khanh tại Thọ Kỳ năm 1819, vị linh mục này coi sóc Giáo xứ Thọ Kỳ một năm (1841) và chết vì đạo ngày 12/7/1842 tại Cồn Cồ, Hà Tĩnh.
Hài cốt của hai Đức cha được chôn tại Thọ Kỳ, được cải táng vào trong cung thánh nhà thờ Thọ Ninh.
Hai vị linh mục được phong Hiển Thánh ngày 19/6/1988. Hài cốt Thánh Phê rô Lê Tùy hiện giữ tại nhà nguyện hội Thừa sai Pari, Hài cốt Thánh Phê rô Hoàng Khanh giữ tại Đền thờ Trung Hậu.
Hai Đức cha Ollivler Phan (1823 – 1825) và Havard Du (1822 – 1831) chỉ ở một thời gian ngắn tại Thọ Kỳ.
Đức cha Gouthier Ngô Gia Hậu II (1842 – 1877) di dời Tòa Giám mục từ Thọ Kỳ về Xã Đoài (1842) và từ năm 1846 Xã Đoài trở thành Tòa Giám mục chính vị của Giáo phận mới nằm đàng ngoài Vinh.
Lịch sử Giáo xứ Thọ Ninh, tên gọi mới của Thọ Kỳ từ đầu thế kỷ XX là một lịch sử đầy hồng ân, ngay cả trong bão tố của thử thách gian truân. Hồng ân của Giáo xứ Thọ Ninh là được Chúa ban cho nhiều ơn gọi Linh mục, Tu sỹ để phục vụ cho Giáo hội và xã hội.
Hoàng Thế Anh
Chi tiết bổ sung xin gởi về
giaoxugiaohovietnam@Yahoo.com
..............................................
Giáo xứ Thọ Ninh: 340 năm rạng ngời đức tin
Kỷ niệm 340 năm thành lập giáo xứ (1676 - 2016)
04.07.2016
Trên tấm bia Ghi Ơn dưới tháp chuông Cửu Trùng của ngôi thánh đường giáo xứ Thọ Ninh, ba cái tên Kẻ Thượng – Thọ Kỳ – Thọ Ninh như đang tái hiện một dòng lịch sử của hơn 300 năm đầy biến động mà cũng đầy hồng ân. Ba Trăm Bốn Mươi Năm trôi qua với biết bao đổi thay của thời đại, của đời sống con người, thế nhưng những hạt giống Đức Tin đã được gieo vãi trên mảnh đất giàu truyền thống và xinh đẹp này vẫn như chưa hề thay đổi và đang không ngừng phát triển mạnh mẽ. Nhìn về quá khứ với lòng tri ân là cách để viết tiếp những trang sử tương lai ngời sáng, trong Tuần Chầu lượt vừa qua (từ ngày 30.06 – 03.07.2016), những người con giáo xứ Thọ Ninh đã long trọng tổ chức mừng kỷ niệm 340 năm thành lập giáo xứ (1676 - 2016).
Lịch sử bi hùng…
“340 Kẻ Thượng – Thọ Ninh
Không lụi tàn trong can qua dâu bể
Không nát tan sau bão tố phong ba
Vẫn vẹn nguyên một Đức tin ngời ngợi”
Lời nguyện dâng hương trong thánh lễ tưởng nhớ, cầu nguyện cho các nhà thừa sai, các bậc tiên tổ và quê hương vào tối thứ Năm (30.06) vang lên trong tiếng cồng chiêng trầm ấm khiến lòng trí tất cả những ai hiện diện đều như đang thả hồn tìm về quá khứ.
Ngược dòng thời gian trở về 340 năm trước, theo những chứng tích lịch sử và theo tài liệu của các thừa sai người Pháp, Thọ Ninh ngày nay có tên đầu tiên là Kẻ Thượng (1676), sau là Thọ Kỳ, và sang thế kỷ XX mới đổi tên là Thọ Ninh. Trước lúc Giáo phận Vinh được thành lập thì đã có hai giáo điểm được nhắc đến là Thọ Kỳ (Thọ Ninh) và Vạn Tác (Đông Tràng ngày nay) thuộc Giáo phận Tây Đàng Ngoài.
Kẻ Thượng là giáo điểm truyền giáo chính thức được ghi vào sử sách năm 1676 thuộc phủ Đức Quang, trấn Nghệ An. Điều đó chứng tỏ rằng, hạt giống Lời Chúa đã được gieo vãi nơi mảnh đất này từ rất sớm và đã sinh hoa kết quả dồi dào.
Tiếp đến là tên gọi Thọ Kỳ, một địa danh mà khi nhắc đến không ai là không biết, bởi lẽ Thọ Kỳ đã từng được chọn làm Trú Sở của Giám Mục Phó của giáo phận Tây Đàng Ngoài những năm 1796 đến 1842. Có 4 Đức Giám mục đã từng sống và mục vụ tại Thọ Kỳ, đó là: Đức cha La Mothe Hậu, Đức cha Guerard Đoan, Đức cha Ollivler Phan, Đức cha Havard Du. Trong đó, Thọ Kỳ được vinh dự lưu giữ hài cốt của các Đức cha La Mothe Hậu và Đức cha Guerard Đoan.
Thọ Kỳ cũng là giáo xứ mẹ “sinh ra” nhiều giáo xứ khác trong Giáo hạt Nghĩa Yên ngày nay như: Kẻ Tùng (1892), Đông Cường (1923), Nghĩa Yên (1945). Năm 1842, Đức cha Gauthier Ngô Gia Hậu đã di dời TGM từ Thọ Kỳ về Xã Đoài để đến năm 1846, Xã Đoài chính thức trở thành TGM của Giáo phận Vinh cho đến ngày nay.
Trải qua những cuộc bách hại tàn khốc trong thời phong kiến, Thọ Kỳ vẫn hiên ngang trước ngàn trùng sóng gió. Bao dòng máu đào đã đổ ra, bao con người đã nằm xuống bởi bạo quyền, thế nhưng hạt giống Đức Tin như được tưới gội thêm sức mạnh để không ngừng vươn cao.
Từ năm 1954 đến 1980, Thọ Ninh lại một lần nữa đối diện với khó khăn tư bề khi hơn một nửa số giáo dân của giáo xứ phải di cư vào miền Nam do thời cuộc. Đây là giai đoạn cực kỳ khó khăn và là một thử thách lớn mà giáo xứ đã trải qua.
…điểm son chói lọi!
Trải qua những năm dài đón nhận và sống hồng ân Đức Tin, từ Kẻ Thượng, Thọ Kỳ đến Thọ Ninh đậm đầy dấu ấn của những trang sử hào hùng, bi thương nhưng không bi lụy. Những hạt mầm Đức Tin tưởng chừng như không thể lớn nổi trước bão táp phong ba của các thế lực bạo quyền của thời phong kiến hay trong chiến tranh loạn lạc thế kỷ XX. Ấy thế mà, cho đến ngày nay trên mảnh đất thiêng liêng ấy vẫn tiếp tục trổ sinh những bông hoa thơm ngát khoe sắc trong vườn hoa của Chúa. Đã có hơn 90 linh mục, hàng trăm tu sĩ nam nữ và rất nhiều trí thức là con cái của quê hương Thọ Ninh.
Tuần Đền Tạ Chúa Giêsu Thánh Thể, cũng là Tuần Kỷ niệm 340 năm thành lập vừa qua đã cho thấy những bước chuyển mình đáng trân quý của hơn 03 ngàn con tim trong cộng đoàn giáo xứ và hàng ngàn con cái gốc Thọ Ninh đang sinh sống khắp nơi trong nước cũng như hải ngoại.
Theo ghi nhận của chúng tôi, có hàng trăm người con quê gốc giáo xứ đã tìm về nguồn cội, chung chia niềm vui, và làm sống lại bao ký ức của một thời đã xa.
Cũng trong dịp trọng đại này, với sự chuẩn bị chu đáo và nỗ lực của cha quản xứ Antôn Nguyễn Xuân Hồng cũng như bà con giáo dân từ 3 năm trước đó, giáo xứ đã long trọng tổ chức lễ Cung hiến Bàn thờ vào sáng thứ Bảy (02.07) do Đức cha P.M. Cao Đình Thuyên chủ sự; khánh thành trường giáo lý, nhà Truyền thống và đại trùng tu thánh đường, nhà xứ, và Đại lễ cao điểm Kỷ niệm 340 thành lập giáo xứ vào sáng Chúa nhật (03.07) do Đức Giám mục Giáo phận Phaolô Nguyễn Thái Hợp chủ sự.
Đức cha Phaolô, Đức cha già Phaolô Maria, cùng với hơn 80 linh mục trong và ngoài Giáo phận đã về với Thọ Ninh trong bốn ngày cao điểm Tuần chầu lượt đều hết sức vui mừng trước những đổi thay tích cực và những bước chuyển mình đi lên của cộng đoàn giáo xứ.
Giảng trong thánh lễ cao điểm, Đức cha Phaolô một lần nữa bày tỏ niềm vui và gửi lời chúc mừng đến toàn thể cộng đoàn giáo xứ Thọ Ninh có mặt hay vì nhiều lí do phải vắng mặt nhưng vẫn hướng về quê cha đất tổ. Ngài nói: “Giáo xứ Thọ Ninh chúng ta hôm nay có đầy đủ lý do để vui mừng, vì rất ít nơi trên quê hương đất Việt có được một truyền thống lâu dài gần 4 thế kỷ thành lập giáo xứ như chúng ta. Hơn nữa, qua sự chung tay góp sức xây dựng cơ sở vật chất ngày một khang trang và đầy đủ kia, tôi nhận thấy nơi anh chị em một nền tảng truyền thống đầy lòng tin yêu đối với Chúa và mẹ Giáo hội, nó cũng chứng tỏ tinh thần hiệp nhất rất cao của con cái giáo xứ Thọ Ninh đang sinh sống ở trong cũng như ngoài nước”.
Đức cha cũng nhấn mạnh đến sự mệnh truyền giáo đối với mảnh đất giàu truyền thống này. Ngài nhắc nhớ rằng, vì đã sớm được đón nhận hồng ân Đức tin cao quý và biết bao nhà thừa sai, các bậc cha anh đã đổ máu mà bảo vệ, những người con của Thọ Ninh hôm nay hãy ghi lòng tạc dạ mà sống và loan truyền Đức tin ấy như một sự đáp trả công ơn của tiền nhân.
Theo ghi nhận của chúng tôi, nhân dịp kỷ niệm trọng đại này, giáo xứ Thọ Ninh đã có nhiều hoạt động tổ chức mừng đại lễ. Điển hình là các trận giao lưu bóng chuyền, bóng đá giữa các đội tuyển của các giáo họ và của bà con đồng hương. Những hoạt động đã thắt chặt thêm tinh thần hiệp nhất và làm cho niềm vui của dịp đại lễ thêm trọn vẹn.
Đặc biệt, vào tối thứ Bảy đã diễn ra giờ Chầu Thánh Thể trọng thể trước tiền sảnh thánh đường. Hàng ngàn ánh nến được thắp lên sáng rực cả một góc trời nhằm cầu nguyện cho quê hương, cho công lý và hòa bình, cho anh chị em khu vực biển miền Trung đang phải vất vả chống chọi với thảm họa môi trường. Đây là một việc làm hết sức ý nghĩa và thể hiện trách nhiệm đối với đất nước và tinh thần tương thân tương ái của những người con giáo xứ Thọ Ninh.
“Tiếp nối truyền thống tiên tổ, tiên hiền… Đồng tâm, thương yêu giúp đỡ nhau theo lời tiên tổ. Lớp lớp cháu con, xin làm hậu duệ xứng đáng với ông cha, giữ gìn gia sản Đức tin tổ tiên để lại. Tỏa sáng nghĩa nhân, viết tiếp những trang sử sáng ngời, để muôn đời vinh danh đạo Chúa…”. Lời nguyện dâng hương tri ân, cảm tạ Thiên Chúa và tưởng niệm các bậc tiền nhân tiên tổ như vẫn còn vang vọng mời gọi mọi con cái giáo xứ Thọ Ninh hôm nay tiếp bước truyền thống cha anh, viết tiếp những trang sử tương lai ngời sáng bằng chính cuộc sống tin – yêu của mình. (Xem : Hình ảnh )
Nguồn : Website GP Vinh
|