Cụ Lê Năng Trị người làng tường xá, xã đức châu, huyện đức thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Tự là Duy nhã, Thụy là trung túc Phu quân, húy là. Năng Trí. Ông sinh vào giờ dần ngày 15/3 nhuận năm canh tuất 1430 cách đây 584 năm. Năm 18 tuổi cụ thi hương đậu tứ trương khoa Đinh mão. năm 19 tuổi. Cụ được bổ vào ban văn năm 1451 lúc 21 tuổi. Cụ được nhà vua bổ chức Trị Huyện, Huyện Hương khê sơn đạo nghệ an đầu năm canh thìn 1460 lúc 30 tuổi ời vua Lê thánh Tông cụ lại được nhà vua phong chức Độ tổng binh nha môn , đô ty đô quan tước văn đức nam Đạo nghệ an
Cụ mất vào giờ tý ngày 27/9 năm bính dần 1506 Cụ hương thọ 77 tuổi. Mộ táng tại xứ chi lê, xã ước lễ. Huyện Hưng Nguyên nghệ an nay là xã hưng đạo, Hưng nguyên Cụ là vị quan thanh liêm, văn võ song toàn nổi tiếng là người công minh chính trực
Làm quan trải qua năm đời vua Lê trong thời kỳ thinh thị nhất của nền quân chủ nước ta
Cụ Lê Năng Tri: Đă đóng góp một phần sức lực của mình trong việc xây dựng và phát triển đât nước .Sau khi Ông mât được Nhân Dân làng Tường Xá tôn làm thần và được thờ tự ở đình làng
Cụ nổi tiếng là vị thần linh thiêng phù trợ cho dân chúng – Qúa cảm công đức ấy Đền thờ nhà Nguyễn vua thành thái năm 1901 Cụ đươc nhà vua ban sắc phong hàm “Dưc bảo trung hùng linh phù chi thần ”
Đến đời vua khải đinh năm 1924 nhân dịp tứ tuần đại khánh nhà vua lại ban sắc tăng thêm một bậc là Đoan túc đôn thần
Để tỏ lòng biết ơn và ghi nhận công đức to lớn của cụ, Ngày 05/ 7/ 2011 Ủy Ban Nhân Dân Tỉnh Hà Tĩnh. Đã quyết định công nhận Nhà Thờ Họ Lê Năng Tri Là di tích lịch sử văn hóa câp tỉnh Ngày 14/7 2011 chính quyền xã tổ chức đón nhận Băng di tích lich sử văn hóa về nhà thờ
Đối với họ tộc Cụ là ngươi chấm dưt 4 đời độc đinh , Để dòng họ được đâm cành phân nhánh và phát triển như ngày nay .
* Nhà thờ Lê Năng Tri: là một di tích lịch sử văn hóa ra đời cách đây 100 năm. Hai câu chữ Hán chạm nổi mặt trong hai đường hạ ở hai vì kèo là minh chứng cho thời gian tồn tại của nhà thờ. Nội dung như sau:
Phiên âm:
Câu phía Đông: Canh tuất đông khởi tạo (Mùa đông năm canh tuất (1910) khởi tạo.
Câu phía Tây: Hoàn thành xuân Tân Hợi (Mùa xuân năm Tân Hợi (1911) thì hoàn thành).
Theo gia phả họ Lê làng Tường Xá: Lê Năng Tri tự là Huy Nhã thụy là Trung Túc phủ quân, húy là Năng Tri. Ông sinh ngày 15.3 năm Canh Tuất (1430). Năm 18 tuổi ông thi hương đậu tứ tràng khoa Đinh Mão (năm 1447 - thời Lê, đời vua Lê Nhân Tông niên hiệu Thắng Hòa năm thứ 4). Một năm sau ông được bổ vào Ban văn. Đến năm Tân Mùi (1451) ông được nhà vua bổ chức Tri huyện Hương Sơn, đạo Nghệ An và đến năm Canh Thìn (1460 - đời vua Lê Thánh Tông năm thứ nhất, niên hiệu Quang Thuận) lại được phong chức Đô tổng binh nha môn, Đô ty đô quan tước Văn đức nam, đạo Nghệ An. Ông mất ngày 27.9 năm Bính Dần (1506), hưởng thọ 77 tuổi.
Là một vị quan thanh liêm, nổi tiếng là người chính trực, sống và làm quan trải qua 5 đời vua Lê Thái Tổ (1428 - 1433), Lê Thái Tông (1434 - 1442), Lê Nhân Tông (1443 - 1459), Lê Thánh Tông (1460 - 1497) và Lê Hiến Tông (1497 - 1504) trong thời thịnh trị nhất của nền quân chủ nước ta. Lê Năng Tri đã đóng góp một phần sức lực của mình trong việc xây dựng và phát triển đất nước.
Sau khi ông mất, được nhân dân làng Tường Xá tôn làm thần và được thờ tự ở đình, nổi tiếng là vị thần linh thiêng phù trợ cho dân chúng. Ghi nhớ công đức ấy đến thời Nguyễn, đời vua Thành Thái (1889 - 1907) năm thứ 13 (1901) ông được nhà vua ban sắc phong làm: “Dực bảo trung hưng linh phù chi thần”. Trải qua 100 năm tồn tại, nhà thờ đã xuống cấp. Nhân dịp kỷ niệm 100 năm xây dựng nhà thờ con cháu trong dòng tộc đã chung sức đồng lòng đóng tiền của xây dựng lại nhà thờ. Nhà thờ có thượng điện, hạ điện. Trong nhà thờ bài trí đồ thờ tự đẹp. Đặc biệt có các hoành phi, câu đối nhắc nhở con cháu phấn đấu giữ gìn truyền thống gia đình, dòng họ.