Với nhiều giá trị lịch sử văn hóa, Nhà thờ Lê Đắc Toàn, xã Yên Hồ, huyện Đức Thọ được Bộ VH-TT&DL xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Đây là sự kiện có ý nghĩa quan trọng nhằm tôn vinh, ghi nhớ công lao của một người đã có nhiều đóng góp cho quê hương, đất nước, đồng thời cũng là hoạt động mang nhiều ý nghĩa về mặt giáo dục, lịch sử, văn hóa hiện nay.
Sáng 5/1, UBND huyện Đức Thọ trang trọng tổ chức Lễ đón nhận bằng di tích lịch sử - văn hóa cấp Quốc gia Nhà thờ Lê Đắc Toàn ở xã Yên Hồ. Tham dự buổi lễ có Thiếu tướng Lê Khắc Thuyết, Cục trưởng Cục Viễn Thông Cơ yếu (Bộ Công an); Giám đốc Sở VHTT&DL Nguyễn Viết Trường, đại diện lãnh đạo các sở, ngành; Các đồng chí Thường trực Huyện ủy, UVBTV Huyện ủy, cấp ủy chính quyền xã Yên Hồ, con cháu dòng họ và đông đảo nhân dân.
Theo các tư liệu lịch sử, sinh thời cụ Lê Đắc Toàn là một người thông minh, học hành đỗ đạt. Cụ đỗ kỳ thi Hương đời vua Lê Thần Tông, sau đó đậu Tam Giáp đồng Tiến sĩ, sau khi đỗ đạt, cụ được giao giữ chức Giám sát Ngự sử, Cẩn sự lang kinh đạo Hải Dương, hàm Chánh thất phẩm. Về sau, Cụ được giao nhiều chức vụ quan trọng trong bộ máy nhà nước lúc bấy giờ. Dù làm quan ở cương vị nào cụ cũng cố gắng đem hết sức lực phụng sự đất nước, văn đứng ở thứ bậc cao, võ thao lược tinh thông mọi việc, tiếng tăm lừng lẫy vượt ra khỏi biên giới, không những triều đình đương thời trọng vọng mà đến các đời sau cũng tôn thờ.
Phó Chủ tịch UBND huyện Hoàng Xuân Hùng thông qua diễn văn tại buổi lễ.
Cuộc đời và sự nghiệp của Tiến sĩ Lê Đắc Toàn là một tấm gương sáng về tấm lòng trung quân ái quốc, son sắt vì nước vì dân.
Sau khi cụ Lê Đắc Toàn mất, nhân dân và con cháu trong dòng tộc đã xây dụng miếu thờ cụ ở Đá Minh Xứ (nằm ngoài đê La Giang), sau đó được trùng tu, xây dựng lại bằng gỗ mít và di dời vào đến thôn Trung Văn Minh, xã Yên Hồ cho đến ngày nay. Cụ cũng được nhân dân làng suy tôn làm Thành Hoàng làng.
Đặc biệt, tại Nhà thờ Lê Đắc Toàn hiện đang lưu giữ 15 đạo sắc gốc, trong đó có 11 đạo sắc thời Lê và 4 đạo sắc thời Nguyễn. Nội dung các sắc phong rất phong phú, mang nhiều giá trị về tư liệu lịch sử.
Tôn vinh những đóng góp của Lê Đắc Toàn, năm 2010, Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Tĩnh đã có Quyết định số 1800/QĐ-UBND ngày 22/6/2010 về xếp hạng Nhà thờ Lê Đắc Toàn là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.
Ngày 19/5/2020, Viện sử học có Văn bản số 74/VSH-QLKH về việc thẩm định công lao, đóng góp của nhân vật Lê Đắc Toàn đối với lịch sử, và đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Nhà thờ Lê Đắc Toàn là di tích Lịch sử quốc gia.
Giám đốc Sở VH-TT&DL Nguyễn Viết Trường trao bằng xếp hạng di tích lịch sử cấp Quốc gia nhà thờ Lê Đắc Toàn cho chính quyền địa phương và con cháu dòng họ.
Thiếu tướng Lê Khắc Thuyết, Cục trưởng Cục Viễn thông Cơ yếu và lãnh đạo huyện Đức Thọ tặng hoa chúc mừng.
Giám đốc Sở VHTT&DL Nguyễn Viết Trường chúc mừng chính quyền địa phương và dòng họ, đồng thời đề nghị tiếp tục phát huy các giá trị truyền thống, giáo dục văn hóa, lịch sử, tâm linh của công trình và bậc hiền nhân; bảo quản di tích theo quy định; tiếp tục thu thập, tìm hiểu các thông tin, tài liệu, hiện vật để bảo tồn và nâng cao giá trị văn hóa của di tích.
Đại diện con cháu dòng họ Lê Đắc phát biểu cảm tưởng tại buổi lễ.
Với những giá trị về văn hóa, lịch sử, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành quyết định số 3553 ngày 20/11/2024 xếp hạng Nhà thờ Lê Đắc Toàn là Di tích lịch sử văn hóa - lịch sử cấp Quốc gia. Đây là niềm vinh dự tự hào nhưng cũng là trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền địa phương cùng con cháu dòng họ tiếp tục bảo tồn, lưu giữ và phát huy giá trị di tích cho thế hệ mai sau.
Nghi thức rước bằng xếp hạng di tích quốc gia Nhà thờ Lê Đắc Toàn được tổ chức trang trọng.
Với việc Nhà thờ Lê Đắc Toàn được xếp hạng di tích cấp Quốc gia, đến nay huyện Đức Thọ đã có 16 di tích cấp Quốc gia.