Với gần 600 năm tuổi, Chùa Am - Diên Quang Tự, xã Hòa Lạc, huyện Đức Thọ là một trong những ngôi cổ tự ở Hà Tĩnh. Chùa Am được Bộ Văn hóa - Thông tin trao Quyết định số 188 ngày 13 tháng 2 năm 1995 công nhận Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật chùa Am là “Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia”.
Nằm giữa khung cảnh thiên nhiên thanh bình và nên thơ của sườn núi Am. Trước kia Chùa Am thuộc xã Phụng Công - tổng Đồng Công, nay là xã Hòa Lạc, huyện Đức Thọ.
Chùa Am do bà Bạch Ngọc Hoàng hậu, tên thật là Trần Thị Ngọc Hào - là vợ của Vua Trần Duệ Tông - nhạc mẫu vua Lê Lợi, mở đất xây dựng từ năm 1428-1433 (niên hiệu Thuận Thiên).
Tương truyền sau khi nhà Trần mất ngôi, nhà Minh mượn cớ sang đánh nhà Hồ để xâm lược nước ta, bà đã đưa con gái là công chúa Huy Chân (Trần Thị Ngọc Hiên), và gia nhân chạy vào xứ Nghệ, tổ chức khai phá đất hoang, lập nên nhiều làng xóm ở vùng hạ Hương Khê, thượng Can Lộc và vùng thượng Đức Thọ. Mẹ con bà mang số thóc gạo dự trữ được cung cấp cho nghĩa quân Lam Sơn.
Sau ngày thắng lợi, Bạch Ngọc Hoàng Hậu Trần Thị Ngọc Hào xin vua cho lập ngôi chùa ở Am Sơn (phát tích của chùa Am hiện nay) và xuất gia tu hành tại đây. Bạch Ngọc Hoàng Hậu qua đời vào ngày 22/6, niên hiệu Hồng Đức, đời vua Lê Thánh Tông (1460-1497). Hàng năm vào ngày này, lễ Húy kỵ Bạch Ngọc Hoàng Hậu Trần Thị Ngọc Hào, là một trong những lễ trọng diễn ra tại Chùa.
Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, Chùa am đã được nâng cấp, cải tạo nhiều lần, nhưng vẫn giữ được vẻ hoang sơ, bình dị.
Mỗi một góc chùa Am đều in bóng của lịch sử và thiên nhiên tươi đẹp.
Đại đức Thích Nhẫn Nguyện - Trụ trì Chùa am cho hay: Khuôn viên chùa bao gồm 7 gian chính và 2 gian hồi, toàn bộ cột chùa đều được làm bằng gỗ mít. Từ cổng Tam quan đến các tòa chính điện, du khách sẽ đi qua nhiều tháp mộ, đây là khu vực thờ các vị trụ trì của chùa trước đây. Chính điện của chùa Am mang hình ảnh con thuyền Bát Nhã độc đáo. Nơi đây thờ Tam Thế Phật, Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, Phật A Di Đà, và nhiều vị Bồ Tát khác. Du khách đến đây có thể cầu sức khỏe, tài lộc, cầu con cái, rất linh nghiệm.
Những dấu tích lịch sử đan xen với vẻ đẹp thiên nhiên, tách biệt với nhộn nhịp cuộc sống đời thường.
Chị Phạm Hồng Nguyệt - Thị trấn Đức Thọ chia sẻ: Chùa Am có phong cảnh rất đẹp, và thơ mộng, mà rất khó để tìm được ở những ngôi chùa khác. Mỗi lần đến đây vãn cảnh và chiêm bái tôi thấy tâm hồn mình bình yên, giống như trở về ngôi nhà của gia đình mình. Nếu mọi người muốn tìm một nơi để tĩnh tâm thì hãy đến với Chùa Am - Diên Quang Tự.
Nơi đây chào đón du khách bằng sự bình yên đặc trưng, đồng thời khơi gợi trải nghiệm tâm linh, sự trân quý giá trị văn hóa truyền thống. Với bao câu chuyện lịch sử và những nét đẹp chân chất. Chùa Am hiện ra với mọi du khách như một lối rẽ thanh bình, để dừng chân và khám phá.